Góra Cergowa

Cergowa (inne nazwy: Cergowska Góra, Wielka Góra, 716 m n.p.m.) – zalesiony szczyt Beskidu Dukielskiego w Beskidzie Niskim, na południowy wschód od Dukli.

Posiada trzy wierzchołki (od zachodu): 716 m n.p.m. (z żelaznym krzyżem), 683 m n.p.m. i 681 m n.p.m. Jej sylwetka góruje nad Duklą i Jasionką.

Występują tu liczne wychodnie piaskowca cergowskiego oraz jaskinie. Góra odwiedzana jest przez paralotniarzy. W 2018 wybudowano na najwyższym wierzchołku turystyczną wieżę widokową.

Jaskinie Cergowskie

Na stokach Cergowej znajduje się ok. 10 jaskiń szczelinowych o dł. do 75 m (głównie na południowym stoku zachodniego ramienia – tzw. Borsucze Dziury). Są to m.in.:

• Jaskinia Pod Bukiem – jedna z największych, ma dwie spore komory i kilka długich lecz niedostępnych korytarzy o łącznej długości 34 m i głębokości 7 m.
• Jaskinia Gdzie Samolot Spadł – jej nazwa upamiętnia katastrofę niemieckiego samolotu podczas II wojny światowej. Położona jest na północny wschód od połączenia szlaku czerwonego, z szeroką przecinką, biegnącą ze wschodniego wierzchołka góry na południowy zachód, na wysokości ok. 680 m n.p.m.
• Przy Szkółce (długość 47 m i 6 m głębokości).
• Na Wierzchowinie (w istocie dwie jaskinie, długość większej 20 m i 5 m głębokości).
• Jaskinia Gdzie Wpadł Grotołaz (długość 75 m i 14,5 m głębokości).

Jaskinie Cergowej należą do najwcześniej opisywanych w Polsce, wzmiankowane przez ks. Gabriela Rzączyńskiego w dziele Auctuarrium historiae naturalis Regni Poloniae z 1736 roku. Wiążą się z nimi liczne podania: o podziemnych korytarzach prowadzących aż do zamku w Odrzykoniu pod Krosnem.

Turystyka

Już w końcu XIX w. Cergowa była celem wycieczek turystycznych kuracjuszy, przebywających w niedalekich uzdrowiskach: Iwoniczu i Rymanowie. Znany później krajoznawca i propagator turystyki Mieczysław Orłowicz kilkakrotnie w towarzystwie ojca i księdza Romana Kmicikiewicza z Zawadki Rymanowskiej odwiedzał w latach 1895-1904 Cergową (…) królującą nad całym powiatem krośnieńskim i nad Podolem Sanockim. W swych wspomnieniach Orłowicz zaznaczył też, iż Jest to najdalej na wschód wysunięty szczyt, z którego w dni pogodne widać Tatry, co stanowi dodatkową atrakcję dla turystów, co jednak nie jest prawdą. Co roku na szczycie Cergowej odbywa się spotkanie noworoczno-opłatkowe organizowane przez Oddział Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego w Krośnie oraz Koło Przewodników Turystycznych przy Oddziale PTTK Krosno.